Pojęcie Sankcji Kredytu Darmowego (SKD) brzmi tajemniczo, ale w praktyce oznacza bardzo korzystne rozwiązanie dla konsumenta zadłużonego w banku. Mówiąc prościej, jest to sytuacja, w której kredytobiorca musi oddać jedynie pożyczony kapitał, bez odsetek, prowizji i innych kosztów. Sankcja ta nie wynika z kaprysu banku, lecz z prawa – stanowi konsekwencję naruszenia przez kredytodawcę przepisów chroniących konsumenta. W poniższym artykule wyjaśniamy, kiedy można z niej skorzystać i co warto o niej wiedzieć.
Podstawy prawne i najnowsze orzecznictwo
Sankcja kredytu darmowego została wprowadzona do polskiego prawa przez ustawę o kredycie konsumenckim (dokładnie art. 45 ustawy z 12 maja 2011 r.). Zgodnie z tym przepisem, jeżeli bank lub instytucja pożyczkowa nie dopełni określonych obowiązków informacyjnych wobec konsumenta, umowa kredytu zostaje niejako „ukarana" – klient musi zwrócić tylko to, co pożyczył, bez dodatkowych kosztów. Przykładowo, podanie w umowie nieprawidłowej Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania (RRSO), błędne określenie całkowitej kwoty do zapłaty czy niewłaściwe opisanie warunków zmiany oprocentowania może skutkować zastosowaniem SKD. Co ważne, aby skorzystać z sankcji, konsument musi złożyć stosowne oświadczenie do kredytodawcy, i to w przewidzianym terminie – najczęściej do roku od spłaty kredytu.
Przez pewien czas pojawiały się wątpliwości, czy tak surowa sankcja (pozbawiająca bank zarobku) jest zgodna z prawem unijnym i czy drobne uchybienie (np. niewielki błąd w RRSO) wystarczy, by ją uruchomić. Wątpliwości rozwiał jednak Trybunał Sprawiedliwości UE w świeżym wyroku z 13 lutego 2025 r. (sprawa C-472/23). TSUE potwierdził, że sankcja kredytu darmowego – przewidziana w polskim prawie – jest skutecznym środkiem ochrony konsumentów i może być stosowana nawet rygorystycznie wobec banków. Innymi słowy, jeżeli bank naruszył obowiązki informacyjne, konsument ma prawo uwolnić się od kosztów kredytu bez względu na to, czy naruszenie było celowe, czy wynikało np. z pomyłki. To orzeczenie TSUE dodatkowo umocniło pozycję konsumentów w sporach z bankami o zwrot pobranych odsetek i opłat.
Praktyczne wskazówki dla kredytobiorców
Jeśli podejrzewasz, że Twoja umowa kredytowa lub pożyczkowa mogła naruszać wymogi ustawy o kredycie konsumenckim, warto rozważyć kroki zmierzające do zastosowania sankcji kredytu darmowego:
- Sprawdź umowę: Poszukaj w umowie i załącznikach informacji o RRSO, całkowitym koszcie kredytu, zasadach oprocentowania. Czy wszystkie dane są poprawne i zgodne z ofertą przedstawioną przed zawarciem umowy?
- Ustal naruszenie: Typowe błędy to zaniżona lub zawyżona RRSO, nieprawidłowa kwota do spłaty, brak wymaganych informacji (np. harmonogramu spłaty, zasad zmian oprocentowania). Jeśli zauważysz takie nieścisłości, prawdopodobnie doszło do naruszenia, które daje Ci uprawnienia z art. 45 ustawy.
- Termin działania: Pamiętaj o wspomnianym terminie – oświadczenie o skorzystaniu z SKD musisz złożyć w ciągu 1 roku od zakończenia umowy. Jeśli Twój kredyt został już spłacony, czasu jest mniej, niż gdy kredyt nadal spłacasz.
- Zachowaj dowody: Przygotuj dokumenty: umowę, regulamin, ewentualną korespondencję z bankiem dotyczącą warunków kredytu. Mogą one posłużyć jako dowód na to, jakie informacje (i w jakiej formie) otrzymałeś.
Działania prawne i pomoc kancelarii
W sytuacji, gdy stwierdzisz naruszenia uprawniające do sankcji kredytu darmowego, kolejnym krokiem jest podjęcie odpowiednich działań prawnych. Najpierw należy złożyć oświadczenie do kredytodawcy o korzystaniu z sankcji kredytu darmowego. W takim oświadczeniu powołujesz się na art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, wskazując stwierdzone uchybienia (np. błędną RRSO) i oświadczasz, że na tej podstawie zwracasz jedynie kapitał kredytu, żądając jednocześnie zwrotu zapłaconych odsetek i opłat.
Bank może oczywiście zakwestionować Twoje oświadczenie – zazwyczaj instytucje finansowe nie chcą łatwo rezygnować z odsetek. Wtedy konieczne może być wniesienie pozwu do sądu. W pozwie domagać się będziesz ustalenia, że Twoja umowa została objęta sankcją darmowego kredytu oraz zasądzenia od banku zwrotu nadpłaconych kwot. Warto w tym momencie skorzystać z pomocy prawnej. Kancelaria specjalizująca się w sporach bankowych może:
- Przeanalizować Twoją umowę pod kątem wszystkich wymaganych elementów i wskazać, czy istnieją podstawy do SKD.
- Przygotować skuteczne oświadczenie do banku, precyzyjnie formułując Twoje żądania.
- Reprezentować Cię w sądzie, jeśli dojdzie do sporu sądowego – prawnicy zadbają o odpowiednie argumenty, powołają biegłych (np. do wyliczenia prawidłowej RRSO) i przytoczą aktualne orzecznictwo, w tym korzystny wyrok TSUE z 2025 r.
- Dopilnować terminów – zarówno rocznego terminu na złożenie oświadczenia, jak i terminów przedawnienia ewentualnych roszczeń finansowych.
Dzięki takim działaniom masz szansę odzyskać wszystkie pobrane przez bank odsetki, prowizje i inne koszty, spłacając jedynie sam kapitał. To realna korzyść finansowa i forma sankcji dla banku za naruszenie praw konsumenta. Wsparcie doświadczonej kancelarii prawnej zwiększa Twoje szanse na pomyślne zakończenie sprawy i szybkie zamknięcie zobowiązania na korzystnych warunkach.